İskoçya’nın büyük bölümünde yakıt kaynağı olarak kullanılması gibi, birçok Scotch sever için vazgeçilmez bir lezzet kaynağıdır turba. İçinde kamp ateşi sıcaklığını barındıran isli kokusuyla benzersiz bir Scotch yolculuğu içermektedir. Adının genellikle Islay bölgesiyle özdeşleştiğini duysak da turba aslında birçok Scotch bölgesinde kullanılan bir maddedir. Peki nedir bu turba? Ve aslen bir yakıt kaynağı olarak kullanılan bu fosil Scotch ile nasıl buluşmuştur?
Turba (Peat) Nedir?
Turba yüzlerce yıllık bitki örtüsü, organik madde ve yosunların tabakalar halinde fosilleşip oluşturduğu bir tür bataklık kömürü, bitki fosilidir. Yapısı ve özü de bir parçadan diğerine değişiklik gösterebilir; bazı turbalar daha odunsuyken bazılarının daha yaş olması gibi. Oldukça yavaş büyüyen bir organizmadır turba. Her yıl yalnızca 1 milimetre kadar uzayabilirler ve olgunlaşması binlerce yıl sürebilir. Bu gibi özellikleri nedeniyle de fosil yakıt kategorisine dahil edilirler. İskoçya’da yaygın olarak bulunmalarından dolayı, geçmişte uzun bir süre ülkenin birincil yakıt kaynağı olarak kullanılmışlardır.
Turbanın SCOTCH Üretimindeki Önemi
Aslında turba eski günlerde, yalnızca imbikleri ısıtmak için kullanılıyordu. Scotch’a günümüzde bildiğimiz “turbalı” notayı kazandıran gelişmeyse, maltlanma aşamasında kullanılmaya başlamaları oldu. Yaş arpaların kurutulması sırasında turba yakılmaya başlandı ve buradan çıkan duman aracılığıyla turbanın taşıdığı karakteristik özellikler arpaya, dolayısıyla da Scotch’a geçmeye başladı. Bu işlem kısa süre uygulandığında ortaya çıkacak Scotch’ta az is notaları görülürken, uzun saatler sürdürüldüğünde ise çok belirgin turba notaları almak mümkündür. Kendisi de organik maddelerden oluşan turba – Scotch gibi tamamen doğa ve doğal olandan oluşan bir içecek için – oldukça önemli ve belirleyici bir yol arkadaşıdır. Bazı kişiler yalnızca turbalı Scotch içer ve turbalı Scotch’ın neredeyse kendi içinde bir sektör olduğu söylenebilir.
Turba Nasıl Ölçülür?
Cevabı PPM. Yani Parts Per Million kelimelerinin kısaltılmış hali. PPM, turbanın yanması sırasında emilen fenollerin miktarını gösteren bilimsel ölçümdür. PPM yükseldikçe viskideki is, füme notaları da belirginleşir. Fenollerin bir kısmı damıtım aşamasında kaybolduğu için aslında ölçülen son PPM ise asıl turba oranının yaklaşık üçte birine denk gelir. Günümüzde damıtımevleri halen bu ölçümü kullanmaktadır. Özellikle Ada Scotchlarında yüksek PPM’e rastlamak oldukça yaygındır.
Turba Farklılıkları
Turba – özellikle de yoğunken – Scotch’a çok belirgin bir tat profili katabilir. Ve birçok kişi tarafından turba içeren farklı Scotchlar arasındaki farkların anlaşılması zor olabilir. Ama aslında her “turbalı” Scotch birbiriyle aynı değildir, eğitimli burunlar ve damaklar için nüansları gayet fark edilebilirdir. Bu durum da genellikle bir mum benzetmesiyle açıklanır. Yani tüm ateşlerin sıcak olduğunu bilsek de tek bir mum ışığına odaklandığımızda farklı renkte oluşturduğu tonları, yoğun kırmızıları veya mavilerini, zaman zaman kehribar rengine bürünen sarımsı görünüşlerini fark edebiliriz. Turba için de durum aynen böyledir.
Çünkü her zaman söylediğimiz gibi bir Scotch’u tanımanın en iyi yolu denemekten geçer. Bu yüzden bir sonraki maceranda; tıpkı mum ışığı hikayesindeki gibi sen de bardağına odaklan Scotch sever!
Sláinte!